લંડન-ન્યુયૉર્ક હવે બાન્દ્રા-કુર્લા કૉમ્પ્લેક્સમાં : સૌરભ શાહ

( ગુડ મૉર્નિંગ : ન્યુઝપ્રેમી.કૉમ, શુક્રવાર, ૭ એપ્રિલ, ૨૦૨૩)

મુંબઈના બાન્દ્રા કુર્લા કૉમ્પલેક્સ (બીકેસી)માં લંડનના વેસ્ટ એન્ડ અને ન્યુયૉર્કના બ્રૉડવેનું અવતરણ થયું છે.

મુંબઈની બહાર વસતા રસિકજનોને જુહુના પૃથ્વી થિયેટર અને નરીમાન પૉઈન્ટના એન.સી.પી.એ. (નેશનલ સેન્ટર ઓફ પરફોર્મિંગ આર્ટ્સ) સંકુલમાં આવેલા તાતા ઑડિટોરિયમ, જમશેદજી ભાભા થિયેટર, એક્સપરિમેન્ટલ થિયેટર, ગોદરેજ ડાન્સ થિયેટર, લિટલ થિયેટર, દિલીપ પિરામલ આર્ટ ગેલેરી, ઓપન એર પ્લાઝા ઇત્યાદિની ઇર્ષ્યા આવતી હોય છે કે અમારા શહેરમાં કેમ આવી સુવિધા નથી હોતી!

આવી ભડભડતી ઇર્ષ્યામાં ઘીના ડબ્બાના ડબ્બા ઠાલવવાનું કામ આ સોમવારે, 3જી એપ્રિલે, નીતાબહેને કર્યું— પૈસા ભલે મૂકેશભાઈના પણ વિઝન નીતાબહેનનું.

અમેરિકાના કેલિફોર્નિયા રાજ્યના લોસ એન્જલસ શહેરમાં આવેલા કોડાક થિયેટરનો દબદબો તમે ઑસ્કાર એવોર્ડની સેરિમની વખતે ટીવી પર જોયો છે. હવે એનું નામ ડોલ્બી થિયેટર છે. ડિજિટલ ફોટોગ્રાફીના આવિષ્કાર બાદ કોડાકવાળા બિચારાની દશા બેસી ગઈ એટલે હવે સાઉન્ડ ટેક્નોલોજીમાં નંબર વન ગણાતા ડોલ્બીવાળા આ થિયેટરનો ખર્ચો ઉપાડે છે.

કોડાક કે ડોલ્બી થિયેટરની હરોળમાં ઊભું રહે એવું ઑડિટોરિયમ બાંધનારા અંબાણીઝ પાસે ઘણા પૈસા છે અને એને કેવી રીતે વાપરવા એ પણ એમને આવડે છે. એમણે બાંધેલા થિયેટર માટે બહારથી સ્પોન્સરશિપ લેવાની જરૂર નથી (પાન પરાગ થિયેટર કેવું લાગે!) કે આ પ્રવૃત્તિઓ માટે ઘરની બ્રાન્ડને પ્રમોટ કરવાની પણ જરૂર નથી —રિલાયન્સ થિયેટર નહીં, જિયો ઑડિટોરિયમ પણ નહીં. તાતા, જમશેદજી ભાભા, ગોદરેજનો સરવાળો થાય એવું સીધુંસાદું એક જ નામ – નીતા મૂકેશ અંબાણી કલ્ચરલ સેન્ટર (એન.એમ.એ.સી.સી.).

મુંબઈમાં ષણ્મુખાનંદ, તેજપાલ, બિરલા, દીનાનાથ, ગડકરી ઇત્યાદિ વ્યક્તિવાચક નામોથી ઓળખાતાં અનેક ગૌરવશાળી વેન્યુઝ છે. પૃથ્વી, એન.સી.પી.એ. તો છે જ છે. એન.એમ.એ.સી.સી. આ સૌમાં મોખરાનું છોગું છે. અહીં જે કંઈ છે તે બધું જ વર્લ્ડ ક્લાસ છે એવું અનુભવીઓ કહે છે ને કેટલાક જાણકારો કહે છે કે એના કરતાં પણ બેટર છે.

31મી માર્ચના શુક્રવારે, રામનવમીના બીજા દિવસે, બીકેસીમાં આવેલા જિયો વર્લ્ડના વિશાળ પરિસરમાં આ નવા ઑડિટોરિયમને ખુલ્લું મૂકતાં પહેલાં નીતા અંબાણીએ શાંતિથી પૂજાવિધિ કરી, કોકિલાબહેને દીપ પ્રાગટ્ય કરીને શુભારંભની ઘોષણા કરી અને એ પછીના બે દિવસ દરમ્યાન મુંબઈની ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીનાં તમામ મોટાં નામ, સાઉથમાંથી મહાન રજનીકાન્ત વગેરે, ભાઈશ્રી રમેશ ઓઝા અને સદગુરુ, સચિન તેન્ડુલકર અને દેવેન્દ્ર ફડણવીસ સહિતના હુઝ હુ અને વીવીઆઈપીઓ માટે આ સ્થળે જલસા યોજાયા જેનાં ચિત્રો અને રીલ્સ તમે સોશ્યલ મીડિયા પર જોઈ ચૂક્યા છો.

વીક એન્ડની પ્રાઇવેટ પાર્ટીઓ પછી 3જી એપ્રિલના સોમવારથી એન.એમ.એ.સી.સી. સૌ કોઈના માટે ખુલ્લું મૂકાયું. બુક-માય-શોને કારણે એડવાન્સમાં જાણકારી મળી ગઈ હતી એટલે જે કંઈ બચીખુચી ટિકિટો હતી એમાંથી બે ટિકિટ બુક કરી લીધી – એ પણ પાછી સાથેસાથે ન મળી, એક અહીં તો બીજી બે રો છોડીને. લોએસ્ટ ટિકિટ રૂપિયા 400 રૂપિયાની, પછી 750ની, પછી 1,000, પછી 1,200 પછી 2000, અઢી હજાર, સાડા ત્રણ હજાર, દસ હજાર… હાઇએસ્ટ કેટલાની હશે ? પંદર હજાર અને વીસ હજાર! વીક એન્ડમાં વીસ હજારની ટિકિટના ભાવ 25,000 અને આમ છતાં 23 એપ્રિલ સુધીના બધા શો હાઉસફુલ થઈ ગયા છે.

અમે નસીબદાર હતા. છુટી છુટી તો છુટી છુટી પણ ખિસ્સાને પરવડે એવી બે છેલછેલ્લી ટિકિટો મળી ગઈ –ફર્સ્ટ ડે ફર્સ્ટ શો ની.

ધ ગ્રાન્ડ થિયેટર નામના ઑડિટોરિયમમાં પગ મૂકતાં જ તમને અંબાણી કુટુંબની આસ્થાનો પરિચય થાય. ( ધ ગ્રાન્ટ થિયેટર ઉપરાંત આ સંકુલમાં બીજાં બે નાના થિયેટરો પણ છે).ફોયરમાં એક નહીં, બે નહીં કુલ પાંચ-પાંચ શ્રીજીબાવાની ઓરિજિનલ પિછવાઈઓનાં દર્શન થાય. વાતાવરણ આંખોને ચકાચૌંધ કરી મૂકે તેવું. વગર વિઝાએ અને વગર પાસપોર્ટ, કોઈ ખર્ચો કર્યા વિના બ્રૉડવે કે વેસ્ટ એન્ડનાં થિયેટરોની ભવ્યતા માણવા મળે. ઑડિયન્સ પણ એકદમ અપર ક્લાસ, (જેન્ટ્રી પબ્લિક!)તાતા-જમશેદજી ભાભામાં જોવા મળે એવું. સાઉથ બૉમ્બે ટાઈપનું!

બે હજાર પ્રેક્ષકોને સમાવવાની કેપેસિટી ધરાવતા ઑડિટોરિયમની ભુલભુલામણીમાં ખોવાઈ જાઓ તે પહેલાં હોસ્ટેસ અને અશરની જવાબદારી નિભાવતા યુનિફોર્મ્ડ યુવાન-યુવતીઓ તમારા ચહેરા પરના પ્રશ્નાર્થ વાંચીને સામેથી તમારી પાસે પહોંચી જાય – મે આઈ હેલ્પ યુ સર!

તમે જરાક એમ્બેરેસ થઈને ધીમેથી પૂછોઃ રેસ્ટરૂમ્સ? લાંબા પ્રવાસ અને મુંબઈના ભરચક પણ અતિ વ્યવસ્થિત ટ્રાફિકનો આનંદ માણ્યા પછી તાજા થઈ અહીંત્યાં મહાલો ત્યાં જ અંગ્રેજીમાં એનાઉન્સમેન્ટ થાય કે શો શરૂ થવાને હવે વીસ મિનિટની વાર છે, પ્રેક્ષકોને વિનંતી કે વગેરે વગેરે.

લિફ્ટો એટલી બધી, સહાય કરવાવાળા અશર્સ એટલા બધા, કોઈ જગ્યાએ મુંઝવણ નહીં, ખોટી ગરદી નહીં, ઇવન કાફેટેરિયામાં પણ પડાપડી નહીં.

કાફેટેરિયા પરથી એક વાત યાદ આવી, પતાવી દઈએ.વીસ-પચીસ હજારની હાઇએસ્ટ ટિકિટ ધરાવતા આ વેન્યુમાં દોઢ હજારનું સમોસું અને પાંચસો રૂપિયાની પાણીની બોટલ મળતી હશે એવો ડર તમને લાગે. પણ એ કામ મલ્ટી પ્લેક્સવાળાઓનું. મૂકેશભાઈને એ રીતે પૈસા કમાવવાની જરૂર નથી (ભગવાને આપેલું બધું જ છે). અગાઉના સિંગલ સ્ક્રીન થિયેટરોની કેન્ટીન જેવા જ મામૂલી ભાવ અહીં છે. નીતાબહેને એન્ટીલાના રસોડામાં મહારાજને ખાસ સૂચના આપીને મસાલો નખાવ્યો હોય એવાં સ્વાદિષ્ટ મટર સમોસા અને પોતાના ઘરના મહેમાનો માટે બનાવડાવી હોય એવી ચૉકલેટ પેસ્ટ્રી, વત્તા ગરમ ઉતારેલી ફ્રેન્ચ ફ્રાઇઝ, મદ્રાસી ફિલ્ટર કૉફી અને પાણીની બોટલ. ટોટલ બિલ રૂ.350, સાડા ત્રણસો માત્ર.

એની વે, કાફેટેરિયાના તોતિંગ પિલર્સ પર જે ફૂલસજ્જા હતી તે પણ માણવા જેવી. તાજાં ફૂલોથી શણગારેલા આ થાંભલા પર તોરણિયાં નહોતાં લટકાવ્યાં. વિવિધ ફૂલોથી રંગબેરંગી ભરતકામ કર્યું હોય એવું લાગે.

‘ધ ગ્રાન્ડ થિયેટર’ના પ્રેક્ષાગારમાં પહોંચતાં જ કોઈ અલગ દુનિયામાં આવી ગયા. જાણે યુટોપિયા જ સમજી લો. છત પરની સેંકડો બત્તીઓ, ક્યાં ક્યાંથી આવતા પ્રકાશના રેલાઓ, આટલું બધું ઑડિયન્સ પણ ક્યાંય ઘોંઘાટ નહીં. સૌ કોઈ હશહશ અવાજમાં વાત કરે અને એ ગણગણાટ પણ તમારા કાન સુધી પહોંચે નહીં.

સામે સ્ટેજ. એની નીચે દસ-બાર ફીટ ઊંડી પિટ. એ પિટમાં પંચાવન વાજિંત્રવાદકો બેસીને લાઈવ વગાડે. બુડાપેસ્ટની ઑરકેસ્ટ્રાવાળા ફિરંગીઓ દેશી તાલના ઢોલ-નગારાં વગાડે. વાયોલિનવાળા, બ્રાસ સેક્શન તથા બે સિન્થેસાઇઝરવાળા પણ ખરા. પંચાવન પીસની ઑરકેસ્ટ્રા અને ઇન્ટરનેશનલ સ્ટાન્ડર્ડની સાઉન્ડ સિસ્ટમ. મુંબઈના બેસ્ટમાં બેસ્ટ ઑડિટોરિયમની ધ્વનિ વ્યવસ્થાથી તમે પ્રભાવિત થયા હો તો અહીંનો અનુભવ જરૂર લેજો. જમશેદજી ભાભા ઓડિટોરિયમની સાઉન્ડ સિસ્ટમ મને બેસ્ટ લાગી છે. અહીં મલ્ટીપ્લાઇડ બાય ટેન જેવી ક્વૉલિટી.

‘ધ ગ્રાન્ડ થિયેટર’માં સિવિલાઇઝેશન ટુ નેશન નામનો દોઢ કલાકનો શો શરૂ થવાની તૈયારીમાં છે. ધ ગ્રેડ ઇન્ડિયન મ્યુઝિકલ તરીકે એની ઓળખાણ અપાય છે.

સાડા સાતનો શો સમયસર શરૂ નથી થતો, એટલે પડદા પાછળથી સૂચના આપવામાં આવે છે કે સિન્સ આ પહેલો દિવસ છે એટલે પ્રેક્ષકોને વેન્યુ શોધતાં વાર લાગે એ સ્વાભાવિક છે (બાકી અમે તૈયાર જ છીએ), ધીરજ રાખશો.

(ધીરુભાઈના વારસદારોના ભવ્ય વેન્યુમાં ધીરજ રાખવાની જ હોય. એટલીવાર વધારે બેસવા મળશે!)

આ સૂચના આપનારનો અવાજ પરિચિત હતો. ચાળીસ કરતાં પણ વધુ વરસ પહેલાં આ અવાજ પહેલીવાર સાંભળ્યો હતો – પૃથ્વીમાં. મહેન્દ્ર જોશીએ કવિ ચંદ્રકાન્ત શાહ (મિત્રો માટે ચન્દુ)ના નાટક ‘ખેલૈયા’માં હીરો તરીકે ફિરોઝને લીધો હતો. તે ફિરોઝ અબ્બાસ ખાનનો અવાજ હતો. એ પછી તો ફિરોઝે સ્ટેજ પર અનેક યાદગાર કામ કર્યાં. ‘તુમ્હારી અમૃતા’ એમનું, શબાના-જાવેદ સાથે ‘કૈફી ઔર મૈં’ અને અનુપમ ખેર સાથે ‘કુછ ભી હો સકતા હૈ’ પણ એમનું. છેલ્લામાં છેલ્લો મેગા લેવલનો સ્ટેજ શો ‘મુગલ-એ-આઝમ’ જેનું લાર્જર ધેન લાઈફ પ્રોડક્શન ઓરિજિનલ ફિલ્મના નિર્માતા શાપુરજી પાલનજીએ કર્યું. ગાંધીજીના પુત્ર હરિલાલ જેમના જીવન પર આધારિત નવલકથા દિનકર જોશીએ લખી છે—‘પ્રકાશનો પડછાયો’—એને કેન્દ્રમાં રાખીને ફિરોઝે એક પ્લે કર્યો હતો—‘મહાત્મા વર્સિસ ગાંધી.’ એ પછી ફિરોઝે આ જ વિષયને લઈને દર્શન જરીવાલા (ગાંધી) તથા અક્ષય ખન્ના (હરિલાલ) સાથે ફિલ્મ પણ અનિલ કપૂરના પ્રોડક્શનમાં બનાવી – ‘ગાંધી, માય ફાધર’.

ની.મૂ.અં.ક.સે.માં આજે આ સૌપ્રથમ પ્રયોગ છે. આગલા બે દિવસની પ્રાઇવેટ પાર્ટીઓમાં અલગ પ્રકારનું મનોરંજન હતું એવું સાંભળ્યું છે – બૉલિવુડ ટાઇપનું. આગલા બે દિવસના જલસાઓનો આરંભ નીતા અંબાણીએ જાતેપોતે રઘુપતિ રાઘવ રાજારામની પ્રાર્થના પર અત્યંત સુશીલ અને શાસ્ત્રીય નૃત્ય દ્વારા કર્યો હતો.

આજના શોમાં પડદો ઉઘડ્યો અને અમે શું જોયું?નીતાબહેન-મૂકેશભાઈનાં પુત્રી ઈશા અંબાણી-પિરામલ સ્ટેજ પર આવીને આજના પ્રીમિયર શોમાં ટિકિટ ખર્ચીને આવેલા પ્રેક્ષકોનું સ્વાગત કરે છે. તાળીઓના ગડગડાટ.

કંઈક જબરજસ્ત મોટી ઘટના બનવા જઈ રહી હોય એવું સંગીત વિશાળ ઑડિટોરિયમમાં ગુંજી રહ્યું છે. લાઉડ મ્યુઝિક. પણ કાનના પડદા હથેળીથી બંધ કરી દેવા પડે એવું આક્રમક નહીં. ભારતની પરંપરાનો પરિચય કરાવતા શોનો આરંભ ગાયત્રી મંત્રના ઉચ્ચારણ સાથે થાય છે. ઘડીભર તમને લાગે કે આટલો સરસ, ઘૂંટાયેલો, અમિતાભ બચ્ચન જેવો લાગતો આ અવાજ કોનો છે? સ્પષ્ટ ઉચ્ચારો. યોગ્ય જગ્યાએ ભાર અને યોગ્ય જગ્યાએ વિરામ. અને છતાં અમુક ઉદ્ઘોષકોની જેમ ચીપી ચીપને બોલાયેલી વાયડી-વેવલી કોમેન્ટ્રી નહીં. કૃત્રિમના નહીં. એકદમ સહજ, સરળ છતાં પ્રભાવશાળી ઑથોરિટેટિવ.

થોડી વાર પછી ગડ પડી કે ભઈ, આ તો બચ્ચનજી જ છે. એમના નૉર્મલ અવાજ કરતાં વધુ યુવાન, વધુ ફ્રેશ ફીલ આવતી હતી. હવે પછીની 90 મિનિટ દરમ્યાન આ જ અવાજ તમારી સાથે રહેવાનો છે. મહાન બચ્ચનજી.

ગાયત્રી મંત્ર પછી ગણેશપૂજા અને ઓહોહો થઈ જાય એવી મંચ સજ્જા. જયદેવ જયદેવ જય મંગલમૂર્તિ, દર્શન માત્રે મન કામના પૂર્તિ, જયદેવ જયદેવ… આરતી શરૂ થતાં જ ગણપતિબાપાની વિશાળ મૂર્તિ મંચ પર. ડઝનબંધ ભક્તજનોની નૃત્ય સાથેની આરાધના. ગજબનું ધણધણાટીભર્યું ભક્તિસંગીત. ઢોલ-ત્રાશા- ઝાંઝ. શરૂઆતની પાંચ મિનિટમાં જ માહોલ બંધાઈ ગયો.

આ નવા ઑડૉટોરિયમમાં ભવિષ્યમાં બીજા અનેક નાના પ્રકારના મ્યુઝિકના, નાટકના, નૃત્યના પ્રોગ્રામો થશે. ભારતના જ નહીં વિદેશના પ્રોડક્શનો પણ ભજવાશે. વિશ્વના કોઈ પણ શ્રેષ્ઠ ઑડિટોરિયમમાં જ ભજવાઈ શકે એવા ‘ફેન્ટમ ઑફ ઑપેરા’ કે ‘લાયન કિંગ’ જેવા શોઝ પણ આવશે. (આ બે તો માત્ર દાખલા રૂપે નામ લખ્યાં છે, જરૂરી નથી કે એ આવે જ). અહીનું સ્ટેજ, અહીંના ડોલ્બી એટમોસ સરાઉન્ડ સિસ્ટમ, બે હજાર પ્રેક્ષકોની હાજરી હોવા છતાં દરેક પ્રેક્ષકને ટિકિટના જેટલા પૈસા ખર્ચ્યા હોય તે પૂરેપૂરા વસૂલ થાય એવી વાસ્તુરચના, લગભગ સાડા આઠ હજાર સ્વારોસ્કી ક્રિસ્ટલ જડેલી છતમાંથી ઝરમર વરસતા વિવિધ પ્રકાશકિરણો, અવાજ તથા પ્રકાશને ખોટી રીતે બાઉન્સ કે રિફ્લેક્ટ ન કરે એ માટે મેટલને બદલે ઠેર ઠેર લાકડાનો ઉપયોગ – આ બધાને કારણે બ્રૉડવે-વેસ્ટ સાઈડનાં ઉત્તમોત્તમ પ્રોડક્શનો હવે મુંબઈમાં જોવા મળશે, આજે નહીં તો કાલે. આમેય ત્યાંની સારી ટિકિટોના રૂપિયામાં ભાવ ગણે તો પંદર-પચીસ હજાર કે તેથી પણ વધારે થાય. તો એટલા અહીં પણ આપવાના થાય. લંડન કે ન્યુયોર્ક જવા આવવાના તો પૈસા બચે જ છે! ઉપરાંત પાંચસો-હજારવાળી ટિકિટો તો છે જ.

બાકીની વાત આવતી કાલે.

• • •

તાજા કલમ: તમને આમાં મઝા પડી રહી છે? તો કમેન્ટ બોક્સમાં તમારી લાગણી કેમ નથી લખતા! તમારા હોંકારા વગર અંધારામાં તીર ચલાવવા જેવું લાગે છે!
—સૌ.શા.

• • •
ન્યુઝપ્રેમીને આર્થિક સપોર્ટ આપવા અહીં ક્લિક કરો