લૉકડાઉન 4.0 શરૂ થાય એ પહેલાં: સૌરભ શાહ

(આજનો તંત્રીલેખ: બુધવાર, ૧૩ મે ૨૦૨૦)
#2MinuteEdit

કોરોના સામેની આ ખૂબ લાંબી લડાઈ છે અને એનો અંત ક્યારે આવશે એની કોઈ લાંબી મુદત પણ નિશ્ચિત નથી. દેશમાં નિરાશા અને હતાશા વ્યાપી જાય, પ્રજાનું મનેબળ તૂટી જાય, લોકો ડેસ્પરેટ થઈ જાય અને આ પરિસ્થિતિનો લાભ લેવા માટેનો શસ્ત્રસરંજામ એકઠો કરી રહેલાઓ ચારેકોર અંધાધૂંધી ફેલાવીને અરાજકતાનો માહોલ ઊભો કરે એ પહેલાં જ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગઈકાલે રાત્રે આઠ વાગ્યે ૧૩૦ કરોડની જનતા સમક્ષ નક્કર વાતો કરી.

પોતાને નિષ્ણાત ગણાવતા લોકો ગણતરીઓ માંડીને કહે છે કે ઑગસ્ટના અંત પછી ભારત કોરોનાના ભયથી મુક્ત થઈ જશે. આવું થાય તો તો સારું જ છે પણ એવું થશે કે નહીં તેનો આધાર ઘણાં બધાં પરિબળોને આધીન છે અને આ પ્રત્યેક ફેક્ટર ફ્‌લક્ચુએટિંગ છે. માટે જ વડા પ્રધાને રવિવારે લૉકડાઉનનો ત્રીજો તબક્કો પૂરો થયા પછી સોમવારથી ચોથા તબક્કાનું લૉકડાઉન શરૂ થશે એવી જાહેરાત કરી. ૧૮મી મેના સોમવાર પછી કેટલીક બાબતોમાં લૉકડાઉનમાં રાહત મળશે, કેટલીકમાં વધુ સખત પગલાં લેવાશે— કેવી રાહતો મળશે, કેવાં પગલાં લેવાશે, ક્યા રાજ્યોના ક્યા પ્રદેશો/શહેરો/વિસ્તારોના ભાગે શું આવશે એની જાહેરાતો માટે રાહ જોવાની છે. પણ એટલું નિશ્ચિત છે કે જ્યાં છૂટછાટો મળશે ત્યાં પણ લોકોએ વર્લ્ડ કપ જીત્યા હોય એમ રસ્તા પર આવીને ઉજાણી નથી કરવાની. જ્યાં પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટ શરૂ થાય ત્યાં અગાઉની જેમ ભીડ નથી કરવાની. જ્યાં જનજીવન રાબેતા મુજબનું થઈ જાય એવી સંપૂર્ણ છૂટછાટો આપવામાં આવશે ત્યાં પણ બહારના મુલાકાતીઓને કારણે સંક્રમણ પ્રવેશી શકે છે એવો ભય રહેવાનો જ છે.

માટે સાવચેતી સૌ કોઈએ રાખવાની છે. અત્યાર સુધી ભારતની પ્રજાએ અને ભારતની સરકારના વ્યવસ્થાતંત્રે, તમામ વિઘ્નો બાવજૂદ, કોરોના સામે જે લડત આપી છે તે જગતમાં બેમિસાલ છે. આ લડતનાં જે આવકારદાયક પરિણામો મળ્યાં છે તેના પર પાણી ફરી વળે નહીં એવી ધીરજ હજુ ય ઉમેરવાની છે, કસોટીનો સમય હજુ સહન કરવાનો છે. કોરોના સામેની લડતમાં ભારતનો અંતિમ વિજય નિશ્ચિત છે એમાં કોઈ બેમત નથી પણ જીતવાના જ છીએ એવી પરિસ્થિતિમાં હોઈએ ત્યારે જ સૌથી વધારે બેદરકાર થઈ જવાતું હોય છે. થોડીક જ લાપરવાહી વિજયને પરાજયમાં પલટી નાખતી હોય છે એવો અનુભવ ક્રિકેટરો સહિત આપણને સૌને ક્યારેકને ક્યારેક થયેલો છે. કોરોનાની બાબતમાં એનું પુનરાવર્તન ન થવું જોઈએ.

લેટેસ્ટ આંકડાઓ પર ઊડતી નજર નાખી લઈએ. ૨૦૧૧ની વસ્તીગણતરીના આધારે અંદાજ લગાવીએ તો ભારતની વસ્તી ૧૩૦ને બદલે ૧૩૮ કરોડ ગણવાની થાય. અમેરિકાની વસ્તી આપણા કરતાં લગભગ ચોથા ભાગની (૩૩ કરોડ). ભારતમાં કોરોનાના પોણો લાખ કેસ થયા. અમેરિકામાં ચોથા ભાગના થવા જોઈતા હતા પણ ભારત કરતાં પંદર-વીસગણા (૧૪,૦૮,૬૩૬) કેસ થયા. ભારતમાં કોરોનાને કારણે અઢી હજાર (૨,૪૧૫) જેટલાં મૃત્યુ થયાં, અમેરિકામાં આપણા કરતાં ચોથા ભાગના એટલે કે સાતસો-આઠસો થવાં જોઈતાં હતાં એને બદલે આપણા કરતાં ત્રીસગણા કરતાં અધિક (૮૩,૪૨૫) મૃત્યુ થયાં.

જર્મનીની વસ્તી લગભગ આઠ કરોડ, યુ.કે. ફ્રાન્સ, ઇટલી— આ બધાંય અંદાજે ૬થી૭ કરોડની વસ્તીવાળાં રાષ્ટ્રો. સ્પેન તો વળી માંડ સાડા ચાર કરોડની વસ્તીવાળું રાષ્ટ્ર. ભારત કરતાં વીસ-પચ્ચીસમા ભાગની વસ્તી. ભારતના એક રાજ્ય જેટલી વસ્તી ધરાવતાં આ પશ્ચિમી , ભણેલાગણેલા, સુધરેલા અને શ્રીમંત કહેવાતા દેશોની પ્રજાઓ અને સરકારો કોરોનાનો સામનો કરવામાં ભારતની સરખામણીએ સાવ પછાત, બિનકાર્યક્ષમ, અને ગમાર પુરવાર થઈ.

આ તમામ દેશોમાં કોરોનાથી થયેલાં મોતના આંકડા તપાસીએ તો આ દેશો પ્રત્યે અનુકંપા જાગે અને ભારતની પ્રજા તથા સરકાર માટેનો આદર અનેકગણો વધી જાય. સ્પેનમાં કોરોનાના લગભગ પોણા ત્રણ લાખ (૨,૬૯,૫૨૦) કેસ નોંધાયા અને ૨૬,૯૨૦ મૃત્યુ થયાં. યુ.કે.માં ૨,૨૬,૦૦૦ કેસ, ૩૨,૫૦૦ મૃત્યુ. ઇટલીમાં ૨,૨૧,૦૦૦ કેસ, ૩૧,૦૦૦ મૃત્યુ. ફ્રાન્સમાં ૧,૭૮,૦૦૦ કેસ, ૨૭,૦૦૦ મૃત્યુ.

ભારતના આંકડા ફરી વાર જાણી લો: ૭૫,૦૦૦ કેસ, અઢી હજાર મૃત્યુ. અને ભારતની વસ્તી આ દરેક દેશ કરતાં વીસેકગણી વધારે.

આપણા દેશનું સરાસરી આરોગ્ય, આપણી ઈમ્યુનિટી, આપણી રોગ પ્રતિકારક શક્તિ— આ દેશની સમશિતોષ્ણ આબોહવાને કારણે તેમ જ આપણી ખાવાપીવાની પરંપરાગત આદતોને કારણે દુનિયાના બીજા સુધરેલા કહેવાતા દેશો કરતાં ક્યાંય આગળ છે. અત્યાર સુધીના લેફ્ટિસ્ટ અપપ્રચારે આપણને ક્યારેય આ બાબતે ગૌરવ મહેસૂસ થવા દીધું નહીં. આપણે રોગિષ્ઠ, કુપોષણથી પીડાતા, ગંદાગોબરા દેશ તરીકે જ આપણને અને આપણી માતૃભૂમિને જોતા રહ્યા તે આપણી ભૂલ હતી. આપણને ઊંધા રવાડે ચડાવી દેવામાં આવ્યા હતા.

ગઈકાલે રાત્રે આઠ વાગ્યે વડા પ્રધાને બીજી એક મહત્વની વાત કરી.

આર્થિક આત્મનિર્ભરતાનો મતલબ માત્ર વિદેશી ચીજવસ્તુઓને બદલે ભારતમાં બનેલાં ઉત્પાદનો જ વાપરવાં એવો નહીં પણ ભારતમાં બનતાં ઉત્પાદનો એવી ક્વૉલિટીનાં હોય કે આપણને જ નહીં જગત આખાને એ વાપરવામાં ગૌરવ મહસૂસ થાય. મેન્યુફેક્ચરિંગની સાથે જોડાયેલી આપણી સર્વિસીઝ પણ વર્લ્ડ ક્લાસની હોય.

લોકલ આર્થિક નિર્ભરતાનો બીજો એક અર્થ એ થયો કે બિહારના શ્રમજીવીઓએ તેલંગણા કે કેરળ જઈને કમાવું ન પડે. સૌનેે પોતાના વતનમાં જ રોજગાર મળી જાય એવું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર દેશભરમાં ઊભું થાય. ભારતના દરેક રાજ્યની ભૂમિની, એની આબોહવાની, એની પ્રજાની ખાસિયતો છે. આ ખૂબીઓનો ભરપૂર ઉપયોગ કરવો જોઈએ. દાખલા તરીકે સિક્કિમ કે મિઝોરમ જેવા ડુંગરાળ અને દુર્ગમ પ્રદેશોમાં, અગાઉના સમયની જેમ સરકાર સાથે જોડાયેલા સ્થાનિક સત્તાધારીઓ અને રાજકારણીઓ પોતાની વગ વાપરીને શસ્ત્રો બનાવવાની ફેક્ટરીઓને કે કાર બનાવવાનાં કારખાનાંને લાયસન્સ નહીં આપે. સિક્કિમ (મિઝોરમ નહીં) સંપૂર્ણ રીતે ઑર્ગેનિક ખેતી કરતું ભારતનું પહેલવહેલું અને આજની તારીખે એકમાત્ર હોવાનું ગૌરવ ધરાવે છે. અહીં ફૂડ પ્રોસેસિંગ અને પેકેજિંગ ઇન્ડસ્ટ્રીનાં એકમો સ્થપાય, કામચલાઉ સ્ટોરેજ માટેની વિશાળ વ્યવસ્થા ઊભી થાય અને ઝડપી ટ્રાન્સપોર્ટનું માળખું બંધાય એવો આગ્રહ રાખવાનો હોય. વડા પ્રધાને આત્મનિર્ભરતાની અને લોકલની જે વાત કરી એનો મતલબ આ પણ થયો.

વડા પ્રધાને કહ્યું કે આ દેશની વસ્તી આપણી સૌથી મોટી તાકાત છે. આ તાકાતને યોગ્ય ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર આપવામાં આવે અને એના માટે એક એવું ટેક્નોલોજિ ડ્રિવન એફિશ્યન્ટ વ્યવસ્થાતંત્ર ઊભું કરવામાં આવે જેને પરિણામે ઉત્પાદન અને વેચાણની (માંગ અને પુરવઠાની) એવી મજબૂત સાંકળ બને કે દેશની પ્રગતિના આંકડા સરવાળામાં નહીં, ગુણાકારમાં જોડવા પડે.

એકવીસમી સદી ખરેખર ભારતની જ છે. ભારત ફરી એક વાર આ વિશ્વનું નેતૃત્વ કરવા જઈ રહ્યું છે. આપત્તિમાં અવસર શોધીને ટેબલ ટર્ન કરવામાં વડા પ્રધાન નિપૂણ છે. કચ્છના ભૂકંપ વખતની એમની કામગીરી આખા દેશમાં વખણાઈ. તે વખતે તો તેઓ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી પણ નહોતા. 2002ના ગોધરા હિન્દુ હત્યાકાંડ પછી એમણે સર્જેલું વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત અને કોમી એખલાસનું ભવ્ય વાતાવરણ આખી દુનિયાએ જોયું છે. 2014 પછી દેશનું નેતૃત્વ કરવાનો મોકો આપણે એમને આપ્યો અને સૌએ અનુભવ્યું કે આપણી પસંદગી ખોટી નહોતી. ગઈ કાલે રાત્રે બોલાયેલા એમના શબ્દો આપણા સૌના અંતરમાં કોતરાઈ ગયા છે: “… થકના, હારના, ટૂટના-બિખરના, માનવ કો મંજૂર નહીં હૈ. સતર્ક રહતે હુએ, ઐસી જંગ કે સભી નિયમોં કા પાલન કરતે હુએ, અબ હમેં બચના ભી હૈ ઔર આગે ભી બઢના હૈ. આજ જબ દુનિયા સંકટ મેં હૈ, તબ હમેં અપના સંકલ્પ ઔર મજબૂત કરના હોગા. હમારા સંકલ્પ ઇસ સંકટ સે ભી વિરાટ હોગા.”

॥હરિ ॐ॥