તમારી તિજોરીને તાળું મારવાની જવાબદારી કોની

ગુડ મૉર્નિંગ – સૌરભ શાહ

( મુંબઇ સમાચાર : બુધવાર, 24 ઓક્ટોબર 2018)

ચાવીથી દરવાજો ઉઘાડીને તમે તમારા ઘરમાં પ્રવેશો છો. સાંજે ઑફિસેથી કે પછી બજારમાં શાક ખરીદીને તમે પાછા આવ્યા છો. ડ્રોઈંગ રૂમમાં પગ મૂકતાં જ તમે શું જુઓ છો? તમારો જુવાનજોધ કૉલેજિયન દીકરો ગળામાં ફાંસો નાખીને પંખા સાથે લટકી રહ્યો છે. તમે ફસડાઈ પડો છો. તમને પરસેવો વળી જાય છે. તમે હેબતાઈ ગયા છો. તમે આઘાતથી દિગ્મૂઢ થઈ ગયા છો. અવાચક થઈ ગયા છો. તમારું બ્લડપ્રેશર ઉપરનીચે ઉપરનીચે થઈ રહ્યું છે. માથું ફાટફાટ થઈ રહ્યું છે. ચીસ પાડવાનો પ્રયાસ કરો છો પણ ગળામાંથી અવાજ નીકળતો નથી. 

આવી હાલત ક્યાં સુધી રહેશે? પંદર સેક્ધડ? અડધી મિનિટ? એક મિનિટ? બીજી જ મિનિટે તમે અડોશપડોશના દરવાજા ખટખટાવશો, પોલીસને ફોન કરશો, લાગતાવળગતાને ફોન કરશો. 

તમારી સાથે કોઈ પુરુષ અણછાજયું વર્તન કરે છે અને તમને એ ગમતું નથી. તમે એ ને એ સેક્ધડે પ્રતિકાર નથી કરી શકતા. ભલે. પણ એ જગ્યાએથી દૂર તો જઈ જ શકો છો. ચાલો, એવું પણ શક્ય નથી. તો બીજે દિવસે? ત્રીજે દિવસે? તમે એને ફોન કરીને તડકાવી શકો છો, ધમકાવી શકો છો, જે થયું તે ખોટું થયું એવું કહી શકો છો; એવું કરનારની મમ્મીને, પપ્પાને, પત્નીને, બૉસને, મિત્રોને છેવટે તમારા પોતાના ઘરવાળાંને પણ તમે કહી શકો છો કે તમારી સાથે આ માણસે આવું કર્યું. પણ જો તમે બે દિવસ પછી, બે મહિના પછી કે બે વર્ષ પછી પણ ચૂપ રહેતા હો અને દસ વર્ષે, વીસ વર્ષે, પચ્ચીસ વર્ષે કહેતા હો કે આ માણસે મારી સાથે આવું કર્યું તો તમારો આશય એકદમ સ્પષ્ટ છે, તમારો ઈરાદો એકદમ સ્પષ્ટ છે. તમારા આશય-ઈરાદા ઑનરેબલ નથી. 

તમારા ઘરમાં ચોરી થાય છે પણ તમે બહારગામ છો, કદાચ પરદેશ છો, છ મહિને પાછા ફરો છો ત્યારે ખબર પડે છે કે ઘરની તિજોરીમાંથી ચોરી થઈ ગઈ છે અને તમે પોલીસ સ્ટેશને ફરિયાદ કરવા જાઓ છો. તમારે પોલીસના ગળે આટલી, મોડી ફરિયાદ કરવાના કારણો સબમિટ કરવા પડશે. પાસપોર્ટ વગેરે બતાવીને પુરવાર કરવું પડશે કે તમે પરદેશ હતા અને સાથોસાથ એ પણ પુરવાર કરવું પડશે કે તમારી ગેરહાજરી દરમ્યાન ઘર બંધ હતું, ઘરને તાળું હતું, ઘરમાં બીજું કોઈ રહેતું નહોતું. પણ આવા કેસમાંય પોલીસ વીસ વરસ પહેલાં ચોરી થઈ છે એવી ફરિયાદ તો નહીં જ લે. ચેક બાઉન્સ થવાના કેસમાં 90 દિવસની લિમિટમાં તમારે ફરિયાદ દાખલ કરવાની રહે છે. મોટાભાગના ગુનાઓમાં ફરિયાદ દાખલ કરવાની સમયમર્યાદા હોય છે. 

પણ વિચિત્ર બાબત એ છે કે તમે ડોશીમા થઈ જાઓ, તમારા પગ કબરમાં લટકતા હોય તોય તમે ડેન્ચર વિનાના જડબાં હલાવીને કહી શકતા હો છો કે મારા રોયાએ હું છઠ્ઠા ધોરણમાં હતી ત્યારે મારા નિતંબ પર ચૂંટી ખણી હતી. આવી ફરિયાદ કરીને કોઈને બદનામ કરવાની કોઈ ટાઈમલિમિટ જ નથી જાણે. 

આ એક વાત થઈ. બીજી વાત એ કે તમારી તિજોરીને તમે ઉઘાડીફટાક ન મૂકો એ તમારે જોવાનું છે. બહાર નીકળતી વખતે તમારા ઘરને તાળું મારવાની જવાબદારી તમારી છે, બીજા કોઈની નહીં. હમણાં બે દિવસ પહેલાં જ મિત્રો સાથે સ્ટારબક્સમાં કૉફી પીવા ગયા ત્યારે એક લાંબી છોકરી બાંય વગરનું ક્રોપ ટીશર્ટ અને શૉર્ટ સ્કર્ટ અને હાય હિલ્સ પહેરીને પસાર થઈ જેની પીઠ પર એક ટેટૂ અડધુંપડધું ડોકિયાં કરતું હતું અને જેના ટીશર્ટ પર અંગ્રેજીમાં કંઈક લખ્યું હતું. છોકરીનું આખું વ્યક્તિત્વ ‘મને જુઓ, મને જુઓ’ એવું ચિલ્લાઈ ચિલ્લાઈને કહેતું હતું. હવે આવી છોકરી ફરિયાદ કરે કે આ પુરુષો મને ઘૂરી ઘૂરીને જોયા કરે છે તો એવી ફરિયાદમાં વજૂદ કેટલું? તારું ટેટૂ, તારું ટીશર્ટ, તારાં કપડાં, તારું બધું જ છાપરી ચડીને અટેન્શન સીક કરી રહ્યું છે અને આવી અટેન્શન સીકર્સ જ્યારે કહે કે તમે શું કામ મને આંખો ફાડીને જોઈ રહ્યા છો ત્યારે એ ફરિયાદ બિલકુલ બેબુનિયાદ છે. કોઈ ફેમિનિસ્ટ કહેશે કે છોકરીને હક્ક છે કે એણે કેવાં કપડાં પહેરવાં અને કેવાં છૂંદણાં ચીતરાવવા તો મારા જેવા મેલ શોવિનિસ્ટ પિગની આર્ગ્યુમેન્ટ હશે કે ઈન ધૅટ કેસ અમારે પણ ક્યાં ઘૂરી ઘૂરીને જોવું એ અમારો હક્ક છે. 

હવે વાત ત્રીજી કરીએ. હાથ અડાડવાની. ‘અણછાજતો’ સ્પર્શ કરવાની. પુરુષ જ્યારે કોઈને ‘એ રીતે’ અડે છે ત્યારે મોટેભાગે તો (મોેટે ભાગે, નૉટ ઑલવેઝ)એ કોઈક ગર્ભિત આમંત્રણને જ સ્વીકારતો હોય છે. ક્યારેક અફકોર્સ એવું બને કે છોકરીએ કે સ્ત્રીએ ધાર્યું પણ ન હોય ને પુરુષે એનો ‘લાભ લેવાની’ કોશિશ કરી હોય. ઈન આઈધર કેસ, સ્ત્રી પાસે હક્ક છે, સ્વતંત્રતા છે પુરુષને એ ને એ જ ઘડીએ કહી દેવાની કે ભઈ, રૉન્ગ નંબર. મને તારી સાથે આવું કરવામાં રસ નથી. વાત પૂરી. 

અહીં ન તો કોઈએ ઈજ્જત લૂંટવાની કોશિશ કરી છે, ન પીંખી નાખવાની, ન બળાત્કાર કરીને કોઈને એની મરજી વિરુદ્ધ પ્રેગનન્ટ કરવાની કોશિશ થઈ છે. કોઈએ સેક્સ્યુઅલ અડપલું કર્યું અને ગમે તે કારણસર તમને એ ન ગમ્યું તો કહી દેવાનું, વાત પૂરી. 

અને ચોથી વાત. આવા આક્ષેપો જેમના પર થાય છે એ પુરુષોને નોકરીમાંથી કાઢી મૂકવા, રાજીનામું અપાવવું, એમની પાસેથી કામ છીનવી લેવું – આ બધું શું છે વળી? જે આક્ષેપો હજુ પુરવાર નથી થયા, ઈવન જેની પોલીસ ફરિયાદ પણ નથી થઈ, અરે અમુક કિસ્સાઓમાં તો ફરિયાદી એનોનિમ્સ છે – અનામિકા છે – એવા કિસ્સાઓમાં પણ પુરુષની આટલી ગેરવાજબી બદનામી ઓછી હોય એમ એની પાસેથી એનું કામ કંઈ છીનવી લેવાતું હશે? ઈવન પોલીસ ફરિયાદ થયા પછી, કોર્ટમાં કેસ ચાલતો હોય તો પણ કામ છીનવી ન લેવાય. કેસ પૂરો થાય, ગુનો પુરવાર થાય ત્યારની વાત ત્યારે. ત્યાં સુધી કાયદાની દૃષ્ટિએ જ નહીં, નૈતિક દૃષ્ટિએ પણ એ નિર્દોષ છે. તમે કહો છો ને કે બળાત્કારના કેસોમાં બહુ ઓછા આરોપીઓને સજા થતી હોય છે, તો એનું કારણ આ જ છે. મોટાભાગની ફરિયાદો બનાવટી હોય છે. 

અત્યારે ચાલી રહેલી ફાલતુ હૅશટેગની ઝુંબેશનો બૅકલેશ એવો આવવાનો છે જ્યારે ટ્વિટર પર છોકરીઓ ફરિયાદ કરતી હશે કે: મારા સર્કલમાં કોઈ મરદ માણસ છે જ નહીં. કોઈ મને હાથ લગાવતું નથી. 

આજનો વિચાર

મેરે હો તો બસ બને રહો, 
જતાતે હો તો ગૈર સે લગતે હો.

– વૉટ્સઍપ પર વાંચેલું. 

એક મિનિટ!

પકો: ચાણક્યે કહ્યું છે કે જે જગ્યાએ આપણું માન ન જળવાતું હોય ત્યાં જવાનું નહીં. 

બકો: લે, એટલે શું રોજ સાંજે આપણે આપણા ઘરે પણ જવાનું નહીં?