ખરેખર ટફ ટાઈમ કોને કહેવાય એની તો આપણને કલ્પના પણ નથી: સૌરભ શાહ

(ન્યુઝવ્યુઝ, શુક્રવાર, ૨૭ માર્ચ ૨૦૨૦)

ટફ ટાઈમ ખરેખર કોને કહેવાય એની આપણને તો કંઈ ખબર જ નથી. કોરોનાના સંકટની આ ઘડીઓ આકરી છે અને ૨૧ દિવસનો લૉકડાઉન ગાળો સમાપ્ત થયા પછી પણ મહિનાઓ સુધી આર્થિક અને અન્ય ક્ષેત્રોએ હાડમારી ભોગવવાની છે. ભગવાનનો પાડ માનીએ કે નરેન્દ્ર મોદી વડા પ્રધાન છે ત્યારે આવી આપત્તિ દેશ પર આવે છે, બાકી સોનિયા-મનમોહન જેવાના શાસનમાં આવું કંઈ બન્યું હોત તો કૉન્ગ્રેસીઓ આ દેશને નાઈજીરિયા બનાવીને જ છોડત. ભારતને એક સદી પાછળ લઈ જાત.

યુદ્ધની ભયંકર વિષમ પરિસ્થિતિ દુનિયાના અમુક દેશોએ જેટલી જોઈ છે એમાંની દસ ટકા પણ આપણે અનુભવી નથી. અત્યારે ત્રણ અઠવાડિયાં સુધી ઘરમાં બેસીને ખાઈપીને આરામ કરતાં આપણને ચૂંક આવે છે જરા વિચાર કરીએ કે સૅકન્ડ વર્લ્ડ વૉર વખતે અમેરિકા-બ્રિટન જેવા સમૃદ્ધ દેશોમાં પણ દરેક સક્ષમ યુવાન માટે કમ્પલસરી ડ્રાફ્‌ટિંગ હતું – લશ્કરમાં જોડાવું ફરજિયાત હતું – એવું ફરમાન આજની તારીખે ભારતમાં કાઢવામાં આવે તો? ઈઝરાયલનાં વખાણ કરતાં આપણે થાકતા નથી. ચારેબાજુ કટ્ટર દુશ્મનો એવા મુસ્લિમ રાષ્ટ્રોથી ઘેરાયેલા ટચુકડા ઈઝરાયલીઓની બહાદુરીની, એમના દેશપ્રેમની પ્રશંસા કરતાં આપણું ગળું સુકાતું નથી. પણ ઈઝરાયલની જેમ દરેક નાગરિકે ભણતર પૂરું કર્યા પછી અમુક વર્ષો સુધી દેશની સુરક્ષા કાજે લશ્કરમાં જોડાવું જ પડે એવો કાયદો આપણે ત્યાં આવે તો કેટલા લોકો મોદીને સપોર્ટ કરે.

બાકીની દુનિયા જે કંઈ આપત્તિઓ જોઈ ચૂકી છે, જે સંકટોનો સામનો કરી ચૂકી છે એની સરખામણીએ આ ૨૧ દિવસનું લૉકડાઉન તો બચ્ચાઓની રમત જેટલું હળવું છે. કકળાટ ન કરીએ. ૨૧ દિવસ પછી શું થશે ને શું નહીં એવું વિચારીને જીવ ન બાળીએ. આખો દેશ જ્યારે આકરા સંજોગોમાંથી પસાર થઈ રહ્યો હોય ત્યારે મારું શું થશે – મારું શું થશેનાં રોદણાં ન રડીએ. જે બધાનું થશે તે મારું થશે. આ દેશ કંઈ મારા એકલાનો નથી ને મારા એકલાથી ચાલતો નથી. સૌનું સહિયારું છે અહીં. દરેકનો હિસ્સો છે, દરેકની જવાબદારી છે, દરેકની સાઝેદારી છે. સમૃદ્ધીના કાળમાં મારે ભાગે આવતી જાહોજલાલી મેં માણી છે. વિપત્તિ વખતે મારા ભાગે આવતી આપદાઓ પણ મારે સહન કરવાની છે. આવા સમયે દેશની સરકારને પડખે છીએ એ જ ખરો દેશપ્રેમ. બાકી ખાલીખોટી વાતો, સલાહસૂચનો કે રડારોળ કરવાનો મતલબ નથી. મોદી કરતાં તમારામાં વધારે ડહાપણ છે, દેશને ચલાવવાની વધારે સૂઝ છે કે કામ કરવાની એફિશ્યન્સી તમારામાં વધારે છે એવું લાગતું હોય તો ૨૦૨૪ની ચૂંટણીમાં લોકસભામાં ચૂંટાઈ આવો, બીજા સંસદસભ્યોને સાથે લઈને મોદીને ઉથલાવીને વડા પ્રધાન બની જાઓ – કોઈ રોકતું નથી તમને. પણ ત્યાં સુધી મહેરબાની કરીને જિલ્લા પ્રશાસનને, સ્થાનિક કૉર્પોરેશનને, રાજ્ય સરકારને, કેન્દ્ર સરકારને ઘરમાં બેઠાં બેઠાં સાસુની જેમ ગોદા મારવાનું બંધ કરો.

સરકાર યુદ્ધના ધોરણે કામ કરી રહી છે. બ્યુરોક્રસીને આટલી કાર્યક્ષમતાથી કામ કરતાં પ્રજાએ છેલ્લાં ૭૦ વર્ષમાં ક્યારેય જોઈ નથી. એકલદોકલ કે છૂટમૂટ કિસ્સાઓના કાંકરાઓ પરોવીને માળા ગૂંથનારા મિડિયા હાઉસીસ દેશના દુશ્મનની ગરજ સારી રહ્યા છે – એમના કરતાં તો પાકિસ્તાન સારું, અત્યારે કોઈ જાતનો ડખો તો કરતું નથી. ગઈ કાલે નાણાં મંત્રીએ ૧,૮૦,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાના તોતિંગ રાહત પૅકેજની ઘોષણા કરી. દેશભરનાં તમામ અખબારોમાં ફ્રન્ટપેજ પર આઠ કૉલમમાં એનું જ મથાળું હોવું જોઈએ એવું બાળમંદિરમાં ભણતો છોકરો પણ છાપાંના ન્યુઝ એડિટરને કહેશે. પણ આને બદલે કેટલાક છાપાંઓ ફ્રન્ટપેજ પર લીડની આયટમ કેવા સમાચારોને બનાવે છે? ઘાટકોપરમાં ગટરનું ઢાંકણું ખુલ્લું રહી ગયું. કર્ણાટકના ઉંડુગુંડુ ગામમાં કોરોના વાયરસથી પીડાતા ચાર વાંદા મળી આવ્યા. ચંદીગઢમાં સૂર્યાસ્ત સમયે બે કોયલોએ કુઉઉ કુઉઉ કર્યું.

આવી જ હાસ્યાસ્પદ, રિડિક્યુલસ અને ઈર્રિલેવન્ટ હેડલાઈનો તમે આજનાં કેટલાંક અખબારોમાં પ્રથમ પાને આઠ કૉલમમાં જોશો. ૧,૮૦,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાનું રાહત પૅકેજ તો જાણે પાંચ રૂપિયાના શિંગચણાની પૂડી છે. ધિક્કાર છે કોરોનાની ભઠ્ઠીમાં પોતાના મોદીદ્વેષને શેકી રહેલા લોકોને.

૨૧ દિવસ સુધી ઘરે બેસી રહેવામાં જેમને જિંદગીનો સંઘર્ષ લાગતો હોય એમને આ દિવસોમાં ત્રણ ફિલ્મો જોઈ જવાનો આગ્રહ કરું છું. ત્રણેય અંગ્રેજી ફિલ્મો છે, સબ-ટાઈટલ્સ સાથે જોશો તો વધારે મઝા પડશે. હું એ જ રીતે જોતો હોઉં છું. અમુક ફિલ્મોના તો ડાયલોગ્સ મોઢે થઈ ગયા હોય (દા.ત. ‘ગૉડફાધર’ કે ‘શૉશેન્ક રિડેમ્પશન’) તો પણ સબ-ટાઈટલ્સ ઑન રાખીને જ જોવાની. ભલે ને કોઈ આપણને ‘ગુજરાતી મિડિયમ’વાળા તરીકે ટોણો મારી જાય.

આ ત્રણેય ફિલ્મો વિશે ૨૦૧૩ કે ૨૦૧૪ની આસપાસ વિગતવાર લેખો લખી ચૂક્યો છું. છેલ્લા ૨૪ કલાકથી એ લેખો શોધવાની ખૂબ કોશિશ કરી પણ નસીબ સાથ નથી આપતું. મળી જશે તો આખેઆખા તમારી સાથે શેર કરીશ. આ ત્રણેય ફિલ્મોએ મને મારી જિંદગીના કપરા સંજોગો દરમ્યાન ખૂબ મોટી હૂંફ આપી છે.

પહેલી ફિલ્મ છે ‘સિન્ડ્રેલા મૅન.’ રસેલ ક્રૉ એમાં જેમ્સ બ્રેડોક નામના બૉક્‌સરનો રોલ ભજવે છે. રિયલ સ્ટોરી પર આધારિત છે. ૧૯૩૦ના ગાળાની અમેરિકાની મહામંદીનું – ગ્રેટ ડિપ્રેશનનું – બેકગ્રાઉન્ડ છે. સફળતામાં ઝૂમી રહેલો શ્રીમંત બૉક્‌સર આ મહામંદીને કારણે ભોંયભેગો થઈ જાય છે. કુટુંબ માટે બે ટંકનું ખાવાનું ક્યાંથી આવશે એની ચિંતા છે. દૂધની અડધી બાટલીમાં બાકીનું પાણી ભરીને છોકરાંઓને પીવડાવે છે. એક જમાનામાં મહાન ગુજરાતી નવલકથાકાર હરકિસન મહેતાની દીકરીને ખાલી નાળિયેરમાં સાદું પાણી ભરીને પીવડાવતા એવી વાત કલાબેન મહેતાએ ઈન્ટરવ્યુમાં કરી હતી. સંઘર્ષના એ દિવસો પછી હરકિસનભાઈએ જુહુના પૉશ ફિફ્‌થ રોડ પર આલિશાન ફ્‌લેટ લીધો, વરસોવામાં બંગલો લીધો જે પછીથી પડોશી સૈફ અલી ખાનને વેચી દીધો અને પનવેલમાં ફાર્મ હાઉસ પણ લીધું. આ બધી જાહોજલાલી પછી પણ કલાબેન ખાલી નાળિયેરમાં સાદા પાણીવાળી વાત કરે ત્યારે આંખમાં પણ એ ઊભરાતું હોય છે.

‘સિન્ડ્રેલા મૅન’માં એક જમાનાના ટોચના બૉક્‌સરે ઘરનું વિજળીનું બિલ ભરવા માટે પોતાના જૂના સાથીઓ જે ક્‌લબમાં મળતા એમની આગળ જઈને ટોપી હાથમાં લઈને ભીખ માગવી પડે છે એ દ્રષ્ય આટલી બધીવાર જોયા પછી આજેય આંખ ભીની કરી દે છે. વીજળીનું બાકી ચડેલું બિલ ભરે તો જ કનેક્‌શન પાછું આવે અને તો જ ઘરમાં હીટર ચાલે અને તો જ હીટર વગરના ઘરમાં રહીને માંદાં પડી ગયેલાં બાળકોને માસીને ત્યાં મોકલવા પડેલા એમને પાછા બોલાવી શકાય. આમાંના સૌથી મોટા, દસ કે બાર વર્ષના, દીકરાને બૉક્‌સર બાપે પ્રોમિસ આપેલું કે હું તને ક્યારેય મારાથી જુદો કરીને કોઈને ત્યાં રહેવા નહીં મોકલું. પિતાએ ક્યારે આ વચન આપેલું? એ દીકરો નજીકની દુકાનમાંથી કશુંક ખાવાનું ચોરીને ઘરે લઈ આવ્યો અને નાની બહેને બાપ આગળ ચાડી ખાધી. બાપ દીકરાને પાછો દુકાને લઈ ગયો. દુકાનદાર પાસે શરમિંદા થઈને દીકરાએ ચોરેલું ખાવાનું એના કાઉન્ટર પર પાછું મુકાવ્યું. બહાર આવીને ફૂટપાથ પર બાપ-દીકરાનો સંવાદ છે. આપણે ચોર નથી, કોઈ પણ સંજોગોમાં ચોરી તો ન જ થાય, પિતા કહે છે. દીકરો કહે છેઃ મારા દોસ્તારના ઘરમાં ખાવાનું નહોતું એટલે એના બાપે એને કોઈ સગાવહાલાને ત્યાં મોકલી દીધો. મને ડર લાગ્યો કે આપણે ત્યાં ખાવાનું નથી એટલે તમે પણ અમને કોઈને ત્યાં મોકલી દેશો. મારે તમારાથી છૂટા પડવું નથી.

બાપ ભોંઠો પડી જાય છે – દીકરાની મજબૂરી, દીકરાની લાગણી અનુભવીને. અને પ્રોમિસ આપે છે કે હું તમને લોકોને (કુલ ત્રણ સંતાનો છે એને) ક્યારેય મારાથી અળગા નહીં કરું, અને રસ્તા પર જ બાપબેટો ભેટી પડે છે.

આ પ્રોમિસ પાળવા માટે બૉક્‌સર પિતાએ હાથમાં કટોરાની જેમ પોતાની ટોપી પકડીને ક્‌લબમાં જૂના સાથીઓ પાસે ભીખ માગવી પડે છે. જે લોકો આ ફેમસ બૉક્‌સરની સ્પર્ધાઓ યોજીને લખલૂટ કમાયા છે તેઓ એના પર ઉપકાર કરતા હોય એવી રીતે ગજવામાંથી પરચૂરણ કાઢીને ટોપીમાં નાખે છે. છેવટે બૉક્‌સર ટોપીમાંની રકમ ગણે છે. વીજળીના મામૂલી બિલ ભરવામાં હજુ પણ ઘણી રકમ ખૂટે છે. બૉક્‌સરનો ટ્રેનર-મિત્ર-અડીખમ સાથી ખૂટતી બધી જ રકમ એને આપી દે છે. ઈલેક્‌ટ્રિસિટી પાછી આવે છે, બાળકો પણ. બૉક્‌સરનો આ જ સાથી-ટ્રેનર-મિત્ર ભવિષ્યમાં પોતાના ઘરનું તમામ ફર્નિચર વેચીને પણ બૉક્‌સરને મદદ કરે છે એવો એક સીન આવે છે ત્યારે તમારી આંખ ફરી ભીની થાય છે.

‘સિન્ડ્રેલા મૅન’ની આ આખી વાર્તા નથી. માત્ર નાનકડું ટ્રેલર છે. જરૂર જોજો. બાકીની બે ફિલ્મો છેઃ વિલ સ્મિથની ‘ધ પર્સુટ ઑફ હૅપીનેસ’ જે ક્રિસ ગાર્ડનર નામના મોટા શેરદલાલની રિયલ લાઈફ સ્ટોરી છે.

બીજી ફિલ્મ છે એન્થની હૉપકિન્સની ‘ધ વર્લ્ડ્‌સ ફાસ્ટેસ્ટ ઈન્ડિયન’. ઈન્ડિયન એક મોટરસાયકલની બ્રાન્ડ છે. આ ત્રણેય ફિલ્મો ૧૪ એપ્રિલ સુધીની નિરાંત દરમ્યાન જોઈ લેજો. પરિવાર સાથે જોજો. મિત્રોને પણ રેકમેન્ડ કરજો. ટફ ટાઈમ કોને કહેવાય એ વાત બરાબર સમજાઈ જશે. એમાંથી બહાર આવીને ફરી પાછા જિંદગી સાથે જોડાઈ જવાની રીત પણ શિખવા મળશે. અત્યારનો સંઘર્ષકાળ તો સાવ હળવોફૂલ છે એ વાત પણ સમજાઈ જશે. કોરોનાને લીધે આપણા સૌની અંગત જિંદગીમાં પણ ખૂબ મોટા ફેરફારો થવાના છે. આપણે બધા આ તાપમાં તપાઈને વધુ શુદ્ધ, વધુ બુદ્ધિશાળી, વધુ સહનશીલ, વધુ સારા સ્વભાવના, વધુ ઉદાર, વધુ સમજદાર અને વધુ જાનદાર જિંદગી જીવવાવાળા બનવાના છીએ.