હાર નહીં માનૂંગા રાર નહીં ઠાનૂંગા

ગુડ મૉર્નિંગ – સૌરભ શાહ

અટલ બિહારી વાજપેયીનું નામ આવતાં જ તમને તેર દિવસની એમની સરકારને વિશ્ર્વાસનો મત હાંસિલ ન થયો તે વખતે સંસદમાંની એમની સ્પીચ યાદ આવે. શું છટા, શું કૉન્ફિડન્સ. સ્પીકર મહોદયને એમણે કહી દીધું કે હું રાષ્ટ્રપતિ મહોદયને મારું ત્યાગપત્ર આપવા જઈ રહ્યો છું અને એમણે તાબડતોબ સંસદભવનમાંથી, સૌના દેખતાં, ટીવીના કૅમેરાની સામે એક્ઝિટ લીધી.

આજે વાજપેયીએ આ જગતમાંથી વિદાય લીધી. કઈ સ્ટ્રગલથી એમણે ભારતીય જનતા પાર્ટી ઊભી કરી અને કયા સંઘર્ષમાં જન સંઘ શરૂ થઈ એનો ખ્યાલ આજકાલના ભાજપના રાજનેતાઓને પણ નહીં હોય, કૉન્ગ્રેસ વગેરેના લોકોની તો વાત જ જવા દો.

એ જમાનો હતો જ્યારે તમે કૉન્ગ્રેસી ન હો તો રાજકારણમાં તમારો કોઈ ભાવ પૂછતું નહોતું. ખાદીધારીઓ અને ગાંધીટોપીઓની બોલબાલા હતી. હિન્દુ હોવું અને હિન્દુ ગણાવું જાણે કોઈ ગુનો હતો અને હિન્દુ મહાસભા, રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ તથા જન સંઘ સાથેનો નાતો કોઈપણ પબ્લિક ફિગર માટે કલંક સમાન ગણાઈ જાય એવું હવામાન નહેરુના સપોર્ટથી લેફ્ટિસ્ટ મીડિયાએ આખા દેશમાં સર્જી દીધું હતું. આઝાદી પછીના એ તરતનાં વર્ષોમાં અટલ બિહારી વાજપેયીનું નામ દેશના નાનામોટા ખૂણે ગૂંજવા લાગ્યું હતું. એ જમાનો 1957નો હતો. દેશમાં પ્રથમવાર 1952માં લોકસભાની ચૂંટણી થઈ. 1957માં બીજા જનરલ ઈલેક્શનની તૈયારીઓ ચાલતી હતી. એ દિવસો કેવા હતા, વાજપેયીજી એ વખતે શું કરતા હતા? એમના જ શબ્દોમાં:

“એ સાલ 1957ની હતી. લોકસભાનું બીજું જનરલ ઈલેક્શન નજીક હતું. પાર્ટી (ભારતીય જન સંઘ)નાં મૂળિયાં પ્રસરી રહ્યાં હતાં. ડૉ. શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જીની છત્રછાયા દૂર થઈ ગઈ હતી. ન કોઈ ખ્યાતનામ નેતા અમારી પાસે હતા, ન કોઈ લાંબોપહોળો જનાધાર અમારી સાથે હતો. ચૂંટણી લડવા માટે ઉમેદવાર મળવા પણ મુશ્કેલ હતા. કોણ ગાંઠના પૈસા ખર્ચીને ડિપોઝિટ ડૂલ થવા દે? છતાંય ચૂંટણી તો લડવાની જ હતી. પાર્ટીના સંદેશને વધુમાં વધુ લોકો સુધી પહોંચાડવાનો આથી વધુ સારો મોકો ક્યારે મળવાનો? મને એક નહીં ત્રણ સીટ પરથી ઉમેદવારી કરાવવાનો નિર્ણય લેવાયો હતો. લખનૌ, મથુરા અને બલરામપુર.

“લખનૌમાં હું લોકસભાની પેટા ચૂંટણી લડી ચૂક્યો હતો. જીતવાનો તો કોઈ સવાલ જ નહોતો. હા, વોટ સારા એવા મળ્યા હતા. પાર્ટીનો આત્મવિશ્ર્વાસ વધ્યો હતો. મારે લખનૌથી ફરી લડવું જોઈએ એવું નક્કી થયું. મથુરામાંથી ચૂંટણી લડવા માટે પાર્ટીને કોઈ ઢંગનો ઉમેદવાર મળતો નહોતો. જે થોડા ઘણા ચાલે એવા હતા એમને તૈયાર કરવામાં આવ્યા પણ એ વિધાનસભાની ચૂંટણી લડવા માગતા હતા. એક તો ખર્ચો ઓછો થાય, બીજું ડિપોઝિટ બચી જાય એવી આશા અને ત્રીજું, બગાસું ખાતાં પતાસું મોઢામાં આવી જાય તો વિધાનસભામાં જીતી પણ જવાય! પણ લોકસભા માટે મથુરાથી કોઈ ઊભું રહેવા તૈયાર નહોતું. મારા પર પાર્ટીની નજર પડી. થોડું ઘણું નામ થઈ ગયું હતું. ભાષણ સાંભળવા માટે લોકો આવવા માંડ્યા હતા. ચાલો, આને જ લડવા દો, એમના નામ પર ચૂંટણી લડવા માટે થોડા ઘણાં પૈસા પણ મળી જશે…

“બલરામપુરમાં પાર્ટીની સ્થિતિ થોડી ઘણી ઠીક હતી. હું લખનૌ અને મથુરામાં ઉમેદવારીપત્રક દાખલ કરીને બલરામપુર પહોંચી ગયો. આની પહેલાં મેં ક્યારેય બલરામપુરમાં પગ પણ નહોતો મૂક્યો. બલરામપુરની ભૂગોળનો, એના ઈતિહાસનો મને કોઈ ખ્યાલ નહોતો. ગોંડાથી ગોરખપુરની નેરોગેજ ટ્રેનની લાઈનમાં બલરામપુર આવતું. રેલગાડી અડધી રાતે ગોંડાથી નીકળે અને બ્રહ્મમુહૂર્તમાં બલરામપુર પહોંચે. હું ગોંડાથી ગાડીમાં ચડ્યો અને સાંકડેમાંકડે એક બર્થ પર બિસ્તરો બિછાવીને ઊંઘી ગયો. આંખ ખુલી તો ગાડી એક સ્ટેશન પર ઊભી હતી. ખિડકી ખોલી ને જોયું તો સેંકડો કાગડા પ્લેટફોર્મ પરના ઝાડ પર બેસીને કા…કા… કરી રહ્યા હતા. આખું આકાશ કાગડાનાં કા… કા…થી ગૂંજી રહ્યું હતું. મેં પૂછયું આ કયું સ્ટેશન છે? જવાબ મળ્યો: કૌઆપુર! વધુ કાલે.

આજનો વિચાર

દો અનુભૂતિમાં
પહેલી અનુભૂતિ:

દૂસરી અનુભૂતિ:
ગીત નયા ગાતા હૂં
ટૂટે હુએ તારોં સે ફૂટે બાસંતી સ્વર
પત્થર કી છાતી મેં ઉગ આયા નવ અંકુર
ઝરે સબ પીલે પાત કોયલ કી કુહુક રાત
પ્રાચી મેં અરુણિમ કી રેખ દેખ પાતા હૂં
ગીત નયા ગાતા હૂં
ટૂટે હુએ સપનોં કી કૌન સુને સિસકી
અન્તર કી ચીર વ્યથા પલકોં પર ઠિઠકી
હાર નહીં માનૂંગા,
રાર નહીં ઠાનૂંગા,
કાલ કે કપાલ પે લિખતા મિટાતા હૂં
ગીત નયા ગાતા હૂં.

(રાર એટલે ખોટી તકરાર, વ્યર્થ ટંટો-ફસાદ, તૂતૂમેંમેં.)

– અટલ બિહારી વાજપેયી.

( મુંબઇ સમાચાર : શુક્રવાર, 17 ઓગસ્ટ 2018)