ચાલાક ફિલ્મમેકર્સ હિન્દુસ્તાનના પ્રેક્ષકોને ઠગી ગયા

ગુડ મોર્નિંગ – સૌરભ શાહ

(મુંબઇ સમાચાર : શનિવાર, 10 નવેમ્બર 2018)

કોઈ તમને પાંઉભાજી ખવડાવવા બોલાવે અને બાદશાહ કે એવરેસ્ટના પાંઉભાજી મસાલાને બટરમાં સાંતળીને ડિશમાં પીરસે અને કહે કે લો, એન્જોય કરો, તો તમે શું કહો? ભલા માણસ, આમાં ભાજી ક્યાં છે? મારે શું એકલો મસાલો ચાટીને પેટ ભરવાનું છે? 

‘ઠગ્સ ઑફ હિન્દુસ્તાન’માં ભાજી તો નથી જ, જે મસાલો છે તે પણ વાસી, બેસ્વાદ અને ફેંકી દેવા જેવો છે. આદિત્ય ચોપરા માટે માન હતું એનું એક કારણ એ કે તેઓ યશ ચોપરાના સુપુત્ર છે અને બીજું મોટું કારણ એ હતું કે આદિત્ય ચોપરાએ ‘દિલવાલે દુલ્હનિયા લે જાયેંગે’ જેવી આયકોનિક ફિલ્મ લખી અને ડાયરેક્ટ કરી. એ પણ અર્લી ટ્વેન્ટીઝની ઉંમરે. આવો ટેલન્ટેડ માણસ ‘ઠગ્સ ઑફ હિન્દુસ્તાન’ જેવી કચરપટ્ટી પ્રોડયુસ કરે એવું તમારા માન્યામાં ન આવે. હું તો માનું છું કે આ ફિલ્મ એણે પ્રોડ્યુસ ન કરી હોત અને બીજા કોઈના પ્રોડક્શનમાં બની હોત તો એ આવી ફિલ્મો જોવા પણ ન જાય એવો એનો ટેસ્ટ છે. 

વિજય કૃષ્ણન આચાર્યે ‘ઠગ્સ’ લખી છે અને ડાયરેક્ટ કરી છે. ‘ટશન’ કે ‘ધૂમ-થ્રી’ જેવી સડકછાપ ફિલ્મો પણ એણે જ લખેલી, ડિરેક્ટ કરેલી. ‘ઠગ્સ’માં પ્રોડ્યુસર-ડાયરેક્ટર બેઉએ મળીને હિંદી ફિલ્મના ઑડિયન્સને ઠગવાનું પહેલેથી જ નક્કી કરી લીધું હતું એવું લાગે. વાર્તા નથી, સ્ક્રિપ્ટ નથી, છતાં ફિલ્મ બની છે. હિંદી ફિલ્મોમાં સેક્યુલરબાજી કરનારાઓનું હજુય વર્ચસ્વ છે એ વાત આ ફિલ્મ ફરી એકવાર સાબિત કરે છે. છાપ એવી પડે કે હિન્દુુસ્તાનમાં અંગ્રેજ હકૂમત સામે પડકાર માત્ર મુસ્લિમોએ જ ઊભો કર્યો હતો, મુસ્લિમો જ જાણે આ દેશને ચાહતા હતા. ૧૮૫૭ના બળવાની યશગાથાને ભૂંસી નાખવા ૧૭૯૫ અને તે પછીના દાયકાની કપોળકલ્પિત (ઈતિહાસનો એક ટકાનોય જેેને આધાર નથી એવી) વાતોથી ફિલ્મ બની છે. મુસ્લિમ રાજા કેસરી-લાલ-યલો ધ્વજ ફરકાવે અને તે પણ સૂર્યની ઈમેજવાળો એવી સેક્યુલરગીરી ઘુસાડવામાં આવી છે.

આવી બધી નાદાનપટ્ટીઓને નજરઅંદાજ કરીએ. જોઈએ કે અમિતાભ બચ્ચન સ્ક્રીન પર શું કરે છે? બરાબર એક કલાક અને બે મિનિટ પછી એ પહેલો ડાયલોગ બોલે છે (હા, ઘડિયાળમાં જોયું હતું). મહાન બચ્ચનજીના પ્રભાવશાળી અવાજને કાચપેપરથી ઘસીને વિકૃત બનાવી દેવામાં આવ્યો છે. ચહેરા પર લાગણીઓના તમામ શેડ્સ લાવીને આંખોથી પ્રેક્ષકોને પ્રભાવિત કરવામાં જે અદાકારનો જોટો મળે એમ નથી એ મહાન બચ્ચનજી પાસે તીનપાટિયા ડિરેક્ટરે એક જ ગુસ્સૈલ એક્સ્પ્રેશન અપાવ્યા છે. દાઢી, મેકઅપ, પ્રોસ્પેટિક્સ અને પોશાકના ભાર હેઠળ દબાઈ ગયેલા બચ્ચનજીને ‘ઠગ્સ’માં જોવા કરતાં એમને પ્યૂનનો યુનિફોર્મ પહેરીને નવરતન તેલ વેચતા જોવાનું વધારે પસંદ કરું. આમિર ખાન ઓવરરેટેડ એકટર છે તે વન્સ અગેન પુરવાર થઈ ગયું (અગાઉ ‘પીકે’માં સાબિત થયેલું). પડદા પર આમિરની એન્ટ્રી થાય છે ત્યારે એ જે રીતનાં ગાંડાંઘેલાં કાઢે છે તે જોઈને ડોકી ડાબે-જમણે હલાવ્યા કરતા ‘રામલખન’ની અનિલ કપૂરની ટપોરીગીરી યાદ આવે. આમિરે હવે અનિલ કપૂર જેવા ‘બી’ ગ્રેડના અભિનેતાની નકલ કરવી પડે એ હદ સુધી એની પડતી થઈ ગઈ છે. 

આપણી બહેન (કટરિના કૈફ) હવે બુઢ્ઢી થઈ ગઈ છે પણ જવાની ટકાવી રાખવા ચહેરા પર બોટોક્સનાં ઈન્જેકશનો મારી મારીને મોઢું ઓળખાય નહીં એવું કરી નાખ્યું છે. પ્રભુ દેવાની ચીતરી ચડે એવી કોરિયોગ્રાફીમાં આ બહેન સવાબસો વર્ષ પહેલાંના હિન્દુસ્તાનમાં મનીષ મલ્હોત્રાએ ડિઝાઈન કરેલા હૉટ પેન્ટ્સમાં કેબરે કરે છે. દંગલવાળી પેલી બેબીએ પહેલવાની જ કરવાની હોય, ઍક્ટિંગ એના ગજા બહારની વાત છે. ત્રણ ગીતો હાઈપને લીધે બહુ ચગ્યાં, દમ એકેયમાં નથી. કોઈ ફિરંગીએ બનાવેલા બેકગ્રાઉન્ડ મ્યુઝિકમાં આફ્રિકાના આદિવાસીઓનું વાતાવરણ ક્રિયેટ કરવામાં જેવા સાઉન્ડ્સ વપરાય એવા અવાજો નાખવામાં આવ્યા છે. શું કામ? એ જમાનામાં ભારતીયો જંગલી હતા? એવું શું આ ફિરંગીઓ માની બેઠા છે? કેમેરા વર્ક અને એડિટિંગ આ ફિલ્મના સૌથી નબળાં પાસાં છે. એક્શન સિક્વન્સ તમામ ઠેકાણાં વગરની છે અને વર્સ્ટ શું છે ખબર? જેની સૌથી વધુ પબ્લિસિટી થઈ છે તે વૉરશિપ્સ અને એમાં થતી એક્ટિવિટીઝ. ‘ઠગ્સ’ની મેકિંગ્સની ક્લિપ્સમાં બઢાવી-ચઢાવીને, જાણે ‘ટાઈટેનિક’નો બાપ જેવી ફિલ્મ બનાવી હોય એ રીતે, આ શિપ્સના ‘બાંધકામ’ ઈફેક્ટસના અખતરાઓ વિશે વાતો થઈ છે. તદ્દન બચકાના એપ્રોચથી આ બધું કામ થયું છે. પૈસો બહુ ખર્ચ્યો છે એવી વાતો ફિલ્મને વેચવા માટે જ કરવામાં આવી છે. પ્રેક્ષકો પાસેથી ટિકિટના વધુ પૈસા પડાવવા તેમ જ જુદા જુદા રાઈટ્સ વેચવામાં વધારે પૈસા મળે એ આશયથી પ્રચાર કરવામાં આવ્યો છે કે જાલિમ ખર્ચો કરવામાં આવ્યો છે.

ઈન્ટરવલ પોઈન્ટ પર જે ફિલ્મ ખતમ થઈ જવી જોઈતી હતી તે હજુ સવા કલાક સુધી સહન કરવી પડી. બેસતા વર્ષે વડીલોને પગે લાગીને શુકનના જે પૈસા મળ્યા તેને કોઈ ઠગ મારા ગળામાં રૂમાલની ગાંઠ મારીને પડાવી ગયું હોય એવી લાગણી થઈ રહી છે. હજુય એમાંથી છૂટી શક્યા નથી. નેહરુ-સરદારની વાત મુલતવી રાખીને તમારી સાથે શેર કરવી પડે એવી તીવ્ર લાગણી હતી. બે વર્ષ પહેલાંના બેસતા વર્ષે સૂરજ બડજાત્યાની સલમાન ખાનવાળી ‘પ્રેમ રતન ધન પાયો’ જોઈને આવી જ ફીલિંગ થઈ હતી. દિવાળી કે બેસતા વર્ષે સારી સારી ફિલ્મો આવતી એ જમાના હવે ગયા. હવે માર્કેટિંગનો જમાનો છે. તદ્દન નકામો માલ ઉકરડામાં નાખી દેવાને બદલે તમારા ગળામાં પહેરાવી દેવાની ઠગ વિદ્યાને માર્કેટિંગ જેવું રૂપાળું નામ આપી દેવામાં આવ્યું છે. હરકિસન મહેતાની ‘અમીર અલી ઠગના પીળા રૂમાલની ગાંઠ’ના રાઈટ્સ લઈને સ્ટીવન સ્પીલબર્ગની કક્ષાનો ડિરેક્ટર ફિલ્મ બનાવે તો જ આદિત્ય ચોપરા-વિજય આચાર્ય દ્વારા ઠગાઈ ગયેલા હિંદી ફિલ્મના પ્રેક્ષકો મોંઘી-પ્રીમિયમ ટિકિટો ખરીદીને બેસતા વર્ષે ઉમળકાથી થિયેટરમાં પાછા આવશે. બાકી, હવે નક્કી કર્યું છે કે બેસતા વર્ષનો આરંભ આવી ફિલ્મ જોઈને કરવાનો નહીં, કારણ કે આપણામાં કહેવાય છે ને કે નવા વરસના પહેલા દિવસે જે કંઈ કરીએ તે આખું વરસ કરવું પડે. 

આજનો વિચાર

ભૂલી જવી જે જોઈએ એ વાત યાદ છે, 
બસ એટલે તો આપણી વચ્ચે વિવાદ છે

– વૉટ્સઍપ પર વાંચેલું. 

એક મિનિટ!

બકો: અલ્યા, પકા. 

પકો: બોલ, બકા. 

બકો: તારી વાઈફને બેસતા વર્ષની શુભેચ્છા આપું છું. 

પકો: શું?

બકો: એને જઈને કહેજે કે બકાભાઈએ શુભેચ્છા આપી છે કે ભાભી, નવા વરસમાં તમારા મોબાઈલની બેટરી હંમેશાં ફુલ રહે, તમે ગમે એટલું ખાઓ તો પણ વજન નહીં વધે અને ભૈયો તમારી ગલીના નાકા પર જ પાણીપૂરી વેચવાનું ચાલુ કરે.